مجری اولین انتخابات رأی گیری الکترونیکی ایران در کشور در سال 1390-1391

تاریخچه استفاده از سیستم رأی گیری الکترونیکی (Electronic voting system) به دهه 1960 میلادی باز می گردد. در این روش از سیستم کارت پانچ شده در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 1964 استفاده شد. سیستم های جدید رأی گیری اسکن نوری، امکان ثبت رأی در سیستم رایانه ای را برای هر رأی دهنده مجزا فراهم می کنند.

رأی گیری الکترونیکی (e-voting)، فرآیند رأی گیری با استفاده از یک دستگاه الکترونیک است. ثبت نام و احراز هویت رأی دهنده، ثبت رأی با استفاده از دستگاه رأی گیری، رمزگذاری اطلاعات رأی، انتقال اطلاعات به سرور اصلی و ثبت نهایی، مراحل مختلف رأی گیری الکترونیکی را تشکیل می دهند.

امنیت، دقت، صداقت، حفظ حریم خصوصی، قابلیت بازبینی، مقرون به صرفه بودن (کاهش تعداد عوامل درگیر در برگزاری انتخابات)، مقیاس پذیری و پایداری زیست محیطی (عدم استفاده از تعرفه های رأی گیری کاغذی)، از مزایای سیستم رأی گیری الکترونیکی است.

در کل دو نوع رأی گیری الکترونیکی وجود دارد:

رأی گیری الکترونیکی با نظارت مسئولان دولتی انتخابات؛ در این روش، دستگاه های رأی گیری الکترونیکی در شعبات رأی گیری تعبیه شده اند. رأی گیری الکترونیکی از طریق اینترنت؛ در این روش، رأی دهندگان از منزل یا هر محل دیگری بدون نیاز به حضور در شعبات رأی گیری، رأی خود را از طریق اینترنت ثبت می کنند.

دستگاه رأی گیری الکترونیک ضبط مستقیم (DRE) یکی از متداول ترین سیستم های رأی گیری الکترونیک است که در برخی از کشورهای جهان از جمله ایالات متحده، برزیل، ونزوئلا و هند استفاده می شود. اطلاعات آرا در حافظه داخلی دستگاه ذخیره شده و امکان تهیه پرینت از آنها نیز وجود دارد.

سیستم رأی گیری الکترونیک مبتنی بر کاغذ (paper-based voting systems) نیز شامل استفاده از تعرفه های کاغذی است؛ در این روش، مردم رأی خود را بر روی کاغذ می نویسند، اما نتایج آرا به صورت الکترونیکی و توسط دستگاه شمارش می شود. کارت پانچ شده، کارت های نشان گذاری و بعدها، سیستم رأی گیری قلم دیجیتال همگی جزو این سیستم رأی گیری محسوب می شوند.

روش شمارش آرا
در روش شمارش اسکن نوری و الکترومکانیک (Electromechanical and Optical scan counting)، تعرفه های کاغذی رأی شامل کارت پانچ شده و کارت های نشان گذاری به دستگاه مخصوص داده می شود تا فرآیند خواندن و جمع آوری آرا انجام شود.

در روش شمارش الکترونیک ضبط مستقیم (Direct-recording electronic counting) اطلاعات رأی به صورت لحظه ای در سیستم ثبت و برای سرور اصلی ارسال و جمع بندی می شود.

دستگاه مرتبط با برگزاری انتخابات الکترونیک، یک مانیتور و صفحه کلید دارد که رأی دهنده پس از احراز هویت شدن و دریافت کارت الکترونیکی اخذ رأی باید کد سه رقمی داوطلب مورد نظر را بر روی آن وارد کند؛ سپس تصویر و نام داوطلب بر روی مانیتور درج می‌شود.

اگر شهری دارای 7 کرسی شوراها باشد، رأی دهنده می‌تواند کد 7 داوطلب را وارد سیستم کند و چنانچه تمایلی به انتخاب هیچکدام از داوطلبان را نداشته باشد، می‌ تواند دکمه رأی سفید که در صفحه کلید تعبیه شده را فشار دهد.

رأی دهنده، کلید اتمام رأی ‌گیری را فشار می ‌دهد و پرینت رأی از طریق یک محفظه که قابل دسترسی نیست، به نمایش در می‌آید و پس از بریده شدن، در داخل یک صندوق پلاستیکی که در زیر دستگاه قرار دارد، جای می‌گیرد.

این پرینت ها نگه داری می شوند، اما مورد شمارش قرار نمی ‌گیرند و چنانچه کاندیدا تردیدی در فرآیند انتخابات داشته باشد، امکان شمارش آرای کاغذی و مقایسه آن با اطلاعات ذخیره شده در حافظه دستگاه وجود دارد.

مسئول کمیته فناوری ستاد انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در آذربایجان شرقی در ان زمان بیان کرده بودن (۸ اسفند ۱۳۹۰) که انتخابات مکانیزه در حوزه شبستر در تعداد 107 شعبه اخذ رای که شامل 94 شعبه ثابت و 13 شعبه سیار می باشد،  برگزار خواهد شد.هم اکنون نیز یکی از شهرستانهای استان (شهرستان شبستر) به عنوان یکی 15شهرستان پایلوت کشور به طور تمام مکانیزه انتخابات خود را برگزار می کند.